हिन्दू धर्मशास्त्रमा भगवान शिव र पार्वतीको सन्तानका रूपमा सामान्यतया दुई पुत्र-गणेश र कार्तिकेयको मात्र नाम लिइन्छ। तर पुराणका केही अध्याय र लोकविश्वासमा शिव-पार्वतीकी एक छोरी पनि भएको उल्लेख पाइन्छ । उनी हुन्- अशोकसुन्दरी, एक कमै सुनिने तर रोचक देवी।
कथाअनुसार, कैलास पर्वतमा पार्वती कहिलेकाहीँ एक्लो महसुस गर्थिन्। शिव समाधिमा लिन हुन्थे, गणेश र कार्तिकेय आफ्ना खेलकुद र दायित्वमा व्यस्त हुन्थे। त्यो बेला पार्वतीले आफ्ना मनका कुरा कल्पवृक्षसँग सुनाइन्। कल्पवृक्ष इच्छा पूरा गर्ने अद्भुत वृक्षको रुपमा चिनिन्छ । पार्वतीले भनिन्, “मलाई एक प्यारी छोरी चाहिएको छ, जसले मेरो साथ दिओस्।”
उनको त्यो इच्छा तत्कालै पूरा भयो। वृक्षबाट एक दिव्य कन्या प्रकट भइन्— अनुपम सुन्दरी, हसिलो मुहार र उज्यालो तेजले चम्किएकी। पार्वतीले नाम राखिन् अशोकसुन्दरी- जसको अर्थ हुन्छ “आमा पार्वतीलाई शोकमुक्त गर्ने सुन्दरी”।
बाल्यकालदेखि नै अशोकसुन्दरी आमा पार्वतीसँगै बसिन्, मातृवत्सला र दयालु स्वभावकी थिइन्। पछि नियतिले उनलाई राजा नहुषसँग बाँध्यो। अशोकसुन्दरीको विवाह राजा नहुषसँग भयो ।
पद्मपुराणका वर्णनअनुसार, नहुष भविष्यमा इन्द्रको स्थान लिने महान् राजा हुने थिए। अशोकसुन्दरी र नहुषको मिलनले उनको जीवनलाई नयाँ अध्यायमा पुर्यायो।
यद्यपि, अशोकसुन्दरीको कथा गणेश वा कार्तिकेयजस्तो प्रख्यात भएन। न त उनको व्यापक आराधना,साधना चलनमा आयो। तर विभिन्न क्षेत्रीय विश्वासमा उनीलाई कहिलेकाहीँ सन्तोषी माता वा अन्य देवीसँग पनि जोडिन्छ।
बाँकी कथा अर्को भागमा
